Beth yw Credyd Cynhwysol?
Mae Credyd Cynhwysol yn fudd-dal i helpu i ddarparu cymorth ariannol ychwanegol os ydych ar incwm isel neu ddim mewn gwaith ar hyn o bryd. Efallai y byddwch hefyd yn gymwys os na allwch weithio oherwydd salwch neu anabledd. Mae Credyd Cynhwysol wedi disodli’r budd-daliadau canlynol yn y rhan fwyaf o amgylchiadau:
- Cymhorthdal Incwm
- Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn Seiliedig ar Incwm (ESA)
- Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm (JSA)
- Budd-dal Tai
- Credyd Treth Plant
- Credyd Treth Gwaith.
Yn gyffredinol, nid yw’n bosibl hawlio Credyd Cynhwysol ar yr un pryd ag unrhyw un o’r budd-daliadau hyn. (Efallai y gallwch hawlio Budd-dal Tai a Chredyd Cynhwysol os ydych yn byw mewn llety penodol.)
Os oes angen i chi wneud cais newydd am unrhyw un o’r budd-daliadau hyn a’ch bod o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth, mae’n debygol y bydd angen i chi wneud cais am Gredyd Cynhwysol yn lle hynny.
Efallai y bydd gennych hawl i Gredyd Cynhwysol os:
- rydych ar incwm isel neu ddim mewn Gwaith
- rydych yn 18 neu’n hŷn (mae sawl eithriad os ydych yn 16 neu’n 17 oed)
- rydych o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth
- mae gennych lai na £16,000 mewn cynilion (cyfunol os oes gennych bartner)
- nid ydych mewn addysg, er bod rhai eithriadau i hyn
- rydych yn hapus i dderbyn ymrwymiad hawlydd – gweler yr adran isod o’r enw ‘Beth yw ymrwymiad yr hawlydd?’ am ragor o wybodaeth
- rydych yn bodloni amodau preswylio a phresenoldeb.
Os ydych yn byw gyda phartner
Byddai angen i chi wneud cais ar y cyd gyda phartner rydych yn byw gydag ef. Bydd eu cynilion a’u hincwm yn cael eu hystyried hyd yn oed os nad ydynt yn gwneud cais am Gredyd Cynhwysol. Gweler ‘Sut mae Credyd Cynhwysol yn effeithio ar gyplau?’ am ragor o fanylion.
Dal ddim yn siŵr?
I ddarganfod a ydych yn gymwys ar gyfer Credyd Cynhwysol (neu fudd-daliadau eraill), cysylltwch â’n Llinell Gymorth yn advice@carersuk.org i gael gwiriad budd-daliadau neu cysylltwch â’r elusen budd-daliadau Turn2us. Fel man cychwyn, gallech hefyd geisio defnyddio'r gyfrifiannell budd-daliadau hon.
Os ydych eisoes yn derbyn un o’r budd-daliadau y mae Credyd Cynhwysol yn eu disodli, nid oes angen i chi wneud unrhyw beth oni bai:
- mae angen i chi roi gwybod am newid mewn amgylchiadau
- mae’r Adran Gwaith a Phensiynau (Adran Cymunedau yng Ngogledd Iwerddon) yn cysylltu â chi ynglŷn â symud i Gredyd Cynhwysol.
Gallwch symud drosodd i Gredyd Cynhwysol unrhyw bryd os ydych yn gymwys, ond ni fyddwch yn gallu mynd yn ôl i unrhyw fudd-daliadau yr oeddech yn eu cael o’r blaen. Meddyliwch yn ofalus cyn newid a chymerwch gyngor gan gynghorydd budd-daliadau.
Os oes gennych hawl i Bremiwm Anabledd Difrifol (SDP)
Gallwch dderbyn taliad atodol o’r enw ‘elfen drosiannol SDP’ os ydych yn symud i Gredyd Cynhwysol, oherwydd newid mewn amgylchiadau, a’ch bod eisoes yn derbyn Premiwm Anabledd Difrifol.
Mae hyn ond yn berthnasol os ydych wedi bod yn derbyn dyfarniad Cymhorthdal Incwm, Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm a oedd yn cynnwys SDP yn y mis cyn y dyddiad y gwnaethoch hawlio Credyd Cynhwysol (ond nid os ydych wedi cael Credyd Cynhwysol). SDP yn eich Budd-dal Tai). Gallwch gael rhagor o fanylion ar y wefan ‘hawl i’.
Os ydych yn gymwys, gallwch wneud cais am Gredyd Cynhwysol ar-lein drwy Gov.uk. Os oes angen help arnoch i wneud cais, gallwch gysylltu â llinell gymorth Credyd Cynhwysol o ddydd Llun i ddydd Gwener (8am i 6pm):
- Ffoniwch 0800 328 5644
- Yr Iaith Gymraeg: 0800 328 1744
- Cyfnewid testun NGT – os na allwch glywed neu siarad ar y ffôn: 18001 yna 0800 328 5644
- Ffôn testun: 0800 328 1344
Fel arall, gallech gysylltu â gwasanaeth Cymorth i Wneud Cais Cyngor ar Bopeth.
Cyn gwneud cais, bydd angen cyfrif banc, eich rhif Yswiriant Gwladol a chyfeiriad e-bost arnoch. Mae gan Cyngor ar Bopeth wybodaeth ddefnyddiol am ffyrdd eraill o gael cymorth a beth i'w ddisgwyl wrth wneud cais.
Mae'r dudalen hon yn cynnwys rhai canllawiau cam-wrth-gam defnyddiol. I gael rhagor o gymorth i wneud cais, gallech gysylltu â’ch grŵp cymorth gofalwyr lleol gan ddefnyddio ein cyfeiriadur lleol.
Mae’n bwysig eich bod yn dweud wrth y swyddfa Credyd Cynhwysol eich bod yn ofalwr sy’n defnyddio eich dyddlyfr ar-lein neu dros y ffôn os ydych yn hawlydd ffôn. Mae hyn oherwydd na fyddant yn gwybod hyn yn awtomatig ac yn cymhwyso’r elfen, hyd yn oed os ydych yn cael Lwfans Gofalwr. Gallwch roi gwybod iddynt am eich rôl ofalu hyd yn oed os nad ydych wedi gwneud cais eto, neu os nad ydych am wneud cais am Lwfans Gofalwr.
Peth pwysig arall i’w nodi yw, os yw’r person rydych yn gofalu amdano yn derbyn premiwm anabledd difrifol (neu ychwanegiad) o fewn ei fudd-daliadau etifeddiaeth prawf modd, bydd yn colli hwn os yw eich Credyd Cynhwysol yn cynnwys elfen gofalwr (p’un a ydych chi ai peidio). hefyd yn hawlio Lwfans Gofalwr).
Gweler awgrymiadau fideo ein cynghorydd budd-daliadau am arweiniad rhagorol pellach ar sut i gwblhau'r ffurflen hawlio.
Cyfeirir at bob mis y cewch eich talu fel cyfnod asesu. Ar ddiwedd y cyfnod asesu, bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn cyfrifo faint o Gredyd Cynhwysol y byddwch yn ei gael yn seiliedig ar eich amgylchiadau yn ystod y cyfnod penodol hwnnw.
Felly mae’n bwysig dweud wrth y swyddfa Credyd Cynhwysol am unrhyw newidiadau yn eich amgylchiadau cyn gynted ag y byddant yn digwydd – gweler isod, ‘Beth ddylwn i ei wneud os bydd fy amgylchiadau’n newid?’
I weithio allan faint o Gredyd Cynhwysol y byddwch yn ei gael, bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau yn:
- gweithio allan uchafswm y Credyd Cynhwysol ar gyfer eich amgylchiadau
- gweithio allan swm incwm asesu eich cartref
- didynnu incwm asesu eich cartref o uchafswm eich Credyd Cynhwysol.
- Eich taliad Credyd Cynhwysol misol yw cyfanswm eich uchafswm UC llai incwm asesu eich cartref.
To work out how much Universal Credit you will get, the DWP will:
- work out the maximum amount of Universal Credit for your circumstances
- work out the amount of your household assessable income
- deduct your household assessable income from your maximum Universal Credit amount.
Your monthly Universal Credit payment is the total of your maximum UC amount minus your household assessable income.
The maximum amount of Universal Credit for your circumstances
The maximum amount of Universal Credit for your circumstances is made up of a standard allowance which depends on your age and whether you are single or in a couple, and what are called various ‘elements’.
The standard allowance amounts for 2023/24 are:
- £292.11 a month if you are single and aged under 25
- £368.74 a month if you are single and aged 25+
- £458.51 a month if you are in a couple and both aged under 25
- £578.82 a month if you are in a couple and one or both of you are aged 25+.
The elements include:
- child elements (plus additional amounts for disabled or severely disabled children)
- a carer element*
- a limited capability for work element (which was abolished for most new claims made after 3rd April 2017) and a limited capability for work-related activity element
- a housing costs element
- a childcare costs element
- a severe disability premium (SDP) transitional element.
Note: If you were getting, or recently stopped getting, a benefit which included a severe disability premium, you might also get an extra amount in your Universal Credit called the ‘transitional element’.
*You can get the carer element of Universal Credit if you have ‘regular and substantial caring responsibilities’ for a ‘severely disabled person’. The carer element is £185.86 a month (2023/24).
Bydd yn cymryd pum wythnos cyn i chi dderbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf. Fel arfer caiff ei dalu’n fisol mewn ôl-daliadau (neu o bosibl ddwywaith yr wythnos os ydych yn byw yn yr Alban). Gweler y dudalen hon am ragor o wybodaeth.
Darganfyddwch sut y cewch eich talu os ydych yng Ngogledd Iwerddon.
Os oes angen help arnoch gyda'ch costau byw tra byddwch yn aros am eich taliad cyntaf, gallwch wneud cais am daliad ymlaen llaw. Bydd hwn yn cael ei ddidynnu o daliadau eich Credyd Cynhwysol yn y dyfodol. Gallwch wneud cais am daliad ymlaen llaw trwy eich cyfrif Credyd Cynhwysol ar-lein, eich anogwr gwaith y Ganolfan Byd Gwaith neu drwy ffonio llinell gymorth Credyd Cynhwysol os oes angen help arnoch.
Os ydych yn byw gyda’ch partner, bydd angen i chi wneud cais ar y cyd fel cwpl. Hyd yn oed os nad yw’ch partner yn gymwys ar gyfer Credyd Cynhwysol, bydd ei incwm a’i gynilion yn cael eu hystyried pan fyddwch yn gwneud cais. Mae’r ddau ohonoch yn gwneud eich hawliad eich hun ac yn eu ‘cysylltu’ â’i gilydd.
Os ydych chi a’ch partner wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth, bydd angen i chi wneud cais am Gredyd Pensiwn yn lle hynny. Os yw un ohonoch o oedran gweithio a’r llall o oedran Pensiwn y Wladwriaeth, fel arfer bydd angen i chi hawlio Credyd Cynhwysol. Cysylltwch â'n Llinell Gymorth am arweiniad pellach: advice@carersuk.org
Os ydych yn bodloni’r amodau ar gyfer hawlio Lwfans Gofalwr, gan gynnwys gofalu am o leiaf 35 awr yr wythnos, efallai y byddwch yn gymwys i dderbyn swm ychwanegol o arian gyda Chredyd Cynhwysol o’r enw Elfen Ofalwr. I weld a ydych yn gymwys, byddai angen i chi ddarparu’r wybodaeth hon i’r tîm Credyd Cynhwysol ar 0800 328 9344:
- enw’r person(au) yr ydych yn gofalu amdanynt
- eu dyddiad geni
- eu rhif Yswiriant Gwladol
- unrhyw fudd-daliadau anabledd y maent yn eu derbyn neu wedi gwneud cais amdanynt
- nifer yr oriau yr wythnos yr ydych yn eu treulio yn gofalu amdanynt
- os ydych yn cael neu os oes gennych hawl i Lwfans Gofalwr
- manylion cyswllt unrhyw un arall sy'n gofalu am yr un oedolyn neu blentyn ag anabledd difrifol ac os ydynt yn cael Lwfans Gofalwr
- os ydych yn derbyn unrhyw incwm heblaw Lwfans Gofalwr am ofalu am rywun.
Dyma’r cytundeb ar y cyfrifoldebau y bydd angen i chi eu cyflawni er mwyn derbyn Credyd Cynhwysol. Mae pedwar math o ofynion cysylltiedig â gwaith y gallai fod angen i chi eu cyflawni: cyfweliadau sy'n canolbwyntio ar waith, paratoi ar gyfer gwaith, chwilio am waith ac argaeledd gwaith.
Fodd bynnag, fel gofalwr byddwch yn ffitio i mewn i’r ‘grŵp dim gofynion cysylltiedig â gwaith’ os:
- bod gennych ‘gyfrifoldebau gofalu rheolaidd a sylweddol am berson ag anabledd difrifol’ neu
- mae gennych gyfrifoldebau gofalu am un neu fwy o ‘bobl ddifrifol anabl’ am o leiaf 35 awr yr wythnos, ond nid ydych yn bodloni’r amodau cymhwyso ar gyfer Lwfans Gofalwr. Fodd bynnag, bydd angen i chi fodloni eich anogwr gwaith y byddai'n afresymol i chi fodloni gofyniad chwilio am waith ac argaeledd gwaith.
Os yw eich rôl fel gofalwr y tu allan i'r amodau hyn, mae'n debygol y bydd gennych rai gofynion sy'n gysylltiedig â gwaith megis cyfweliad sy'n canolbwyntio ar waith a pharatoi at waith. Siaradwch â’ch anogwr gwaith am yr hyn y gellid neu na ellid ei ystyried yn rhesymol o ystyried unrhyw gyfrifoldebau gofalu sydd gennych. Mae rhai awgrymiadau isod:
- Os nad yw’r person yr ydych yn gofalu amdano yn cael ei ystyried yn ‘anabledd difrifol’, eglurwch pam – er enghraifft, a ydynt wedi gwneud cais am Lwfans Byw i’r Anabl, Taliad Annibyniaeth Bersonol neu Lwfans Gweini (ac os nad yw, a oes rheswm pam) neu ydyn nhw wedi gwneud hawliad ond yn aros am y canlyniad?
- Sut gallai eich rôl ofalu effeithio ar eich gallu i gyflawni gofynion cysylltiedig â gwaith? Er enghraifft, gallech ddisgrifio eich diwrnod arferol a pham mae angen i chi fod ar gael ar gyfer y person rydych yn gofalu amdano.
Os bydd newid yn eich amgylchiadau, rhaid i chi hysbysu’r Adran Gwaith a Phensiynau cyn gynted â phosibl neu os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, dewiswch o’r opsiynau hyn.
Os oes gennych gyfrif ar-lein, gallwch roi gwybod am y newid drwy eich dyddlyfr ar-lein. Os nad oes gennych gyfrif ar-lein, gallwch roi gwybod am y newid drwy ffonio llinell gymorth Credyd Cynhwysol ar 0800 328 5644.
Yn gyffredinol, os bydd newid mewn amgylchiadau yn digwydd yn ystod cyfnod asesu, caiff ei drin fel pe bai wedi digwydd ar ddiwrnod cyntaf y cyfnod asesu hwnnw.
Fodd bynnag, dim ond os byddwch yn rhoi gwybod amdano cyn diwedd y cyfnod asesu hwnnw y caiff newid mewn amgylchiadau sy’n golygu eich bod yn cael mwy o Gredyd Cynhwysol ei drin fel pe bai wedi digwydd ar ddiwrnod cyntaf y cyfnod asesu hwnnw. Os byddwch yn methu’r terfyn amser hwn, bydd y newid yn berthnasol o ddechrau’r cyfnod asesu y gwnaethoch roi gwybod amdano. Dim ond mewn amgylchiadau eithriadol y gellir ymestyn y terfyn amser hwn.
Mae eithriad i'r rheol uchod. Os oes gennych hawl i fwy o Gredyd Cynhwysol oherwydd bod budd-dal cymhwyso wedi’i ddyfarnu i chi neu rywun yn eich cartref (fel Taliad Annibyniaeth Personol neu Lwfans Gweini), daw’r newid i rym o’r dyddiad y dechreuodd y budd-dal cymhwyso
Os ydych yn anghytuno â phenderfyniad Credyd Cynhwysol, gallwch ofyn i’r Adran Gwaith a Phensiynau edrych ar y penderfyniad eto. Gelwir hyn yn ailystyriaeth orfodol. Rhaid i chi wneud hyn cyn y gallwch apelio.
Os ydych yn anghytuno â’r penderfyniad ailystyriaeth gorfodol, gallwch gyflwyno apêl i’r Gwasanaeth Tribiwnlys, gan atodi copi o’r hysbysiad ailystyriaeth orfodol gyda’r apêl.
Mae’n bwysig herio penderfyniad neu gael cyngor cyn gynted â phosibl oherwydd mae cyfyngiadau amser sy’n golygu’n gyffredinol bod yn rhaid i chi gymryd camau o fewn mis.
Os oes gennych gŵyn am y ffordd y mae eich hawliad Credyd Cynhwysol wedi’i brosesu neu ei drin, gallwch wneud cwyn ar-lein yma:Gwnewch gŵyn am JSA neu UC - DWP neu yma os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon.
Gallwch weld rhagor o wybodaeth am herio penderfyniad budd-dal yma
Gwybodaeth am fudd-daliadau eraill
- Budd-daliadau i ofalwyr o oedran gweithio
- Budd-daliadau i ofalwyr sydd o oedran pensiwn
- Cyfrifiannell budd-daliadau.