The first Track the Act report since 2019-20 shows the significant gap between unpaid carers’ rights in Wales and the reality in carers’ daily lives.

Key findings from the report include:

• Delayed Identification: 36% of carers took over three years to be identified in their caregiving role, undermining the Act’s aim of early intervention and preventive support.
• Lack of Accessible Information: Only 47% of carers had access to relevant information, and fewer than a third (31%) received advice between April 2023 and March 2024.
• Community Support Gap: Although 58% of carers were aware of available community support, only 26% were able to access it, often due to time constraints as a result of their caring role.
• A critical lack of Carers Needs Assessments being carried out: Despite a legal right to these assessments, only 6% of carers accessed them in the past year, with waiting times extending up to 162 days in some regions.

The effect of this on unpaid carers is stark. Nearly 1 in 3 (31%) unpaid carers feel disillusioned with Carers Needs Assessments or believe that an assessment would not help them with their caring role.

This is despite research from the Centre for Care showing that the care provided by unpaid carers in Wales would cost the Welsh Government over £10 billion per year to replace.

The report calls for action from the Welsh Government, local authorities and health boards, including:

1. Action and Implementation Plan: The Welsh Government should establish a fully co-produced plan with unpaid carers and carer organizations by Carers Rights Day 2025 to monitor and ensure effective implementation of the Act across Wales.
2. Improved Carer Identification and Information Dissemination: Health settings like GP surgeries and hospitals should play a stronger role in identifying carers early and providing consistent access to information and resources.
3. Standardized Carer Needs Assessments: A consistent framework across local authorities will help carers access assessments without regional inconsistencies and empower them with clear information on available resources and rights.

Rob Simkins, Head of Policy and Public Affairs at Carers Wales, said, “This report adds weight to the growing evidence of the huge gap between carers’ rights in Welsh law and the reality on the ground. It is completely unacceptable that an Act passed nearly a decade ago is still failing to deliver on its basic purpose. The impact this has on carers’ lives, health and well-being cannot be overstated. The failure of the Act to deliver on its promises means more carers struggling to cope, suffering poor mental and physical health and being pushed into poverty.

The Welsh Government must get an urgent grip of this situation. We need to see leadership in responding to the overwhelming evidence of the Act’s poor implementation and improve the lives of unpaid carers across Wales.”

Notes to Editors

Track the Act surveyed over 450 unpaid carers in Wales, as well as local authority areas, health boards and the Welsh Government. The report paints a picture of unpaid carers not receiving the information, advice and support they need and are entitled to under the Social Services and Well-being (Wales) Act 2014. Our findings build on the recent publication by the Public Services Ombudsman for Wales and the Welsh Government-commissioned Evaluation of the Social Services and Well-being (Wales) Act 2014, which was published in 2023.

Case studies are available on request.

About Carers Wales

Carers Wales is part of Carers UK, a charity led by carers, for carers – our mission is to make life better for carers.

• We give expert advice, information, and support
• We connect carers so no-one has to care alone
• We campaign together for lasting change
• We innovate to find new ways to reach and support carers

For practical advice and information about caring, go to www.carersuk.org or email advice@carersuk.org or call our helpline on 0808 808 7777.

The Carers UK Forum is our online community of carers and is available to Carers UK members 24 hours a day, 365 days a year: www.carersuk.org/forum.

Website:          https://www.carersuk.org/wales/

Facebook:       https://www.facebook.com/carerswales/

Twitter:            @CarersWales

Media contact

Please contact the Carers Wales press office for more information or interviews on:

•  Tel: 029 2081 1370 / info@carerswales.org

Carers UK is a charity registered in England and Wales (246329) and in Scotland (SC039307) and a company limited by guarantee registered in England and Wales (864097).

Download the full report here.

Track The Act (English)

Mae’r adroddiad Traciwch y Ddeddf cyntaf ers 2019-20 yn dangos y bwlch sylweddol rhwng hawliau gofalwyr di-dâl yng Nghymru a’r realiti ym mywydau beunyddiol gofalwyr.

Mae canfyddiadau allweddol yr adroddiad yn cynnwys:

• Oedi o ran Adnabod: Cymerodd 36% o ofalwyr dros dair blynedd i gael eu hadnabod yn eu rôl gofalu, gan danseilio nod y Ddeddf o ymyrraeth gynnar a chymorth ataliol.
• Diffyg Gwybodaeth Hygyrch: Dim ond 47% o ofalwyr oedd â mynediad at wybodaeth berthnasol, a llai na thraean (31%) a gafodd gyngor rhwng Ebrill 2023 a Mawrth 2024.
• Bwlch Cymorth Cymunedol: Er bod 58% o ofalwyr yn ymwybodol o’r cymorth cymunedol sydd ar gael, dim ond 26% oedd yn gallu cael mynediad ato, yn aml oherwydd cyfyngiadau amser o ganlyniad i’w rôl ofalu.
• Diffyg critigol o Asesiadau Anghenion Gofalwyr yn cael eu cynnal: Er gwaethaf hawl gyfreithiol i’r asesiadau hyn, dim ond 6% o ofalwyr a gafodd fynediad atynt yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, gydag amseroedd aros yn ymestyn hyd at 162 diwrnod mewn rhai rhanbarthau.

Mae effaith hyn ar ofalwyr di-dâl yn amlwg. Mae bron i 1 o bob 3 (31%) o ofalwyr di-dâl yn teimlo wedi'u dadrithio ag Asesiadau Anghenion Gofalwyr neu'n credu na fyddai asesiad yn eu helpu gyda'u rôl ofalu.

Mae hyn er gwaethaf ymchwil gan y Ganolfan Gofal sy’n dangos y byddai’r gofal a ddarperir gan ofalwyr di-dâl yng Nghymru yn costio dros £10 biliwn y flwyddyn i Lywodraeth Cymru ei adnewyddu.

Mae’r adroddiad yn galw am weithredu gan Lywodraeth Cymru, awdurdodau lleol a byrddau iechyd, gan gynnwys:

1. Gweithredu a Chynllun Gweithredu: Dylai Llywodraeth Cymru sefydlu cynllun wedi’i gydgynhyrchu’n llawn gyda gofalwyr di-dâl a sefydliadau gofalwyr erbyn Diwrnod Hawliau Gofalwyr 2025 i fonitro a sicrhau bod y Ddeddf yn cael ei rhoi ar waith yn effeithiol ledled Cymru.
2. Gwell Canfod Gofalwyr a Lledaenu Gwybodaeth: Dylai lleoliadau iechyd fel meddygfeydd ac ysbytai chwarae rhan gryfach wrth nodi gofalwyr yn gynnar a darparu mynediad cyson at wybodaeth ac adnoddau.
3. Asesiadau Safonol o Anghenion Gofalwyr: Bydd fframwaith cyson ar draws awdurdodau lleol yn helpu gofalwyr i gael mynediad at asesiadau heb anghysondebau rhanbarthol ac yn eu grymuso â gwybodaeth glir am yr adnoddau a hawliau sydd ar gael.

Rob Simkins, Pennaeth Polisi a Materion Cyhoeddus Gofalwyr Cymru, “Mae’r adroddiad hwn yn ychwanegu pwysau at y dystiolaeth gynyddol o’r bwlch enfawr rhwng hawliau gofalwyr yng nghyfraith Cymru a’r realiti ar lawr gwlad. Mae’n gwbl annerbyniol bod Deddf a basiwyd bron i ddegawd yn ôl yn dal i fethu â chyflawni ei diben sylfaenol. Ni ellir gorbwysleisio’r effaith y mae hyn yn ei chael ar fywydau, iechyd a llesiant gofalwyr. Mae methiant y Ddeddf i gyflawni ei haddewidion yn golygu bod mwy o ofalwyr yn brwydro i ymdopi, yn dioddef iechyd meddwl a chorfforol gwael ac yn cael eu gwthio i dlodi.

Rhaid i Lywodraeth Cymru gael gafael ar y sefyllfa hon ar fyrder. Mae angen inni weld arweiniad wrth ymateb i’r dystiolaeth aruthrol o weithrediad gwael y Ddeddf a gwella bywydau gofalwyr di-dâl ledled Cymru.”

Nodiadau i Olygyddion

Fe wnaeth Track the Act arolygu dros 450 o ofalwyr di-dâl yng Nghymru, yn ogystal ag ardaloedd awdurdodau lleol, byrddau iechyd a Llywodraeth Cymru. Mae’r adroddiad yn rhoi darlun o ofalwyr di-dâl nad ydynt yn cael y wybodaeth, y cyngor a’r cymorth sydd eu hangen arnynt ac y mae ganddynt hawl iddynt o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Mae ein canfyddiadau’n adeiladu ar y cyhoeddiad diweddar gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru a Gwerthusiad o Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru, a gyhoeddwyd yn 2023.

Mae astudiaethau achos ar gael ar gais.

Ynglŷn â Gofalwyr Cymru

Mae Gofalwyr Cymru yn rhan o Carers UK, elusen sy’n cael ei harwain gan ofalwyr, ar gyfer gofalwyr – ein cenhadaeth yw gwneud bywyd yn well i ofalwyr.

• Rydym yn rhoi cyngor, gwybodaeth a chefnogaeth arbenigol
• Rydyn ni'n cysylltu gofalwyr felly does dim rhaid i neb ofalu ar ei ben ei hun
• Rydym yn ymgyrchu gyda'n gilydd dros newid parhaol
• Rydym yn arloesi i ddod o hyd i ffyrdd newydd o gyrraedd a chefnogi gofalwyr

I gael cyngor ymarferol a gwybodaeth am ofalu, ewch i www.carersuk.org neu e-bostiwch advice@carersuk.org neu ffoniwch ein llinell gymorth ar 0808 808 7777.

Mae'r Fforwm Carers UK yw ein cymuned ar-lein o ofalwyr ac mae ar gael i aelodau Carers UK 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn: www.carersuk.org/forum.

Gwefan:          https://www.carersuk.org/wales/

Facebook:       https://www.facebook.com/carerswales/

Twitter:              @GofalwyrCymru

Cyswllt cyfryngau

Cysylltwch â swyddfa’r wasg Gofalwyr Cymru am ragor o wybodaeth neu gyfweliadau ar:

•  Ffôn: 029 2081 1370 / info@carerswales.org

Mae Carers UK yn elusen gofrestredig yng Nghymru a Lloegr (246329) ac yn yr Alban (SC039307) ac yn gwmni cyfyngedig trwy warant a gofrestrwyd yng Nghymru a Lloegr (864097).

Lawrlwythwch yr adroddiad llawn yma.

Dilyn y Ddeddf (Cymraeg)